Sfeerverslag van de uitreiking van de Rijnlandse Architectuur Prijs 2025 in Leiden

Villa te Meijendel in Wassenaar (Cepezed) is door de vakjury uitgeroepen tot winnaar van de Rijnlandse Architectuur Prijs 2025. De publieksprijs ging naar het Multifunctioneel Centrum Het Venster in Sassenheim (Van Schie Architecten). Beide projecten tonen de kracht van architectuur in de Rijnlandse regio: innovatief en in verbinding met de omgeving.

Het Feest van de Architectuur – traditiegetrouw onder leiding van Pieter van der Straaten – werd geopend door wethouder Julius Terpstra (Wonen, Bouwen en Welzijn): ‘Welkom op het stadhuis,’ zei hij tegen een zaal vol architecten, opdrachtgevers, bewoners en liefhebbers. ‘Het is een eer jullie hier welkom te heten. Vijf jaar geleden is dit gebouw verbouwd tot een modern, open en toegankelijk stadhuis. Hoe benutten we ruimte? Hoe ontmoeten we elkaar? Dat komt allemaal terug in de architectuur – en daar ligt ook het belang van deze prijs.’

Essay over verbeelding en ruimte

Pieter van der Straaten introduceerde vervolgens schrijver en journalist Hizir Cengiz. Cengiz sprak een korte essayistische lezing uit over spel, verbeelding ende invloed van de leefomgeving. ‘Verbeelding wordt in positieve en negatieve zin beïnvloed door omstandigheden, bestuurders en ook door bouwkunst,’ stelde hij. ‘Verbeeld je een stad zonder hekken, waar meisjes voetballen en jongens huppelen waar ze willen.’

Zijn persoonlijke herinneringen uit de Haagse Schilderswijk maakten duidelijk hoe ruimtelijke kwaliteit bijdraagt aan vrijheid en zelfvertrouwen. De woorden van Cengiz resoneerden de rest van de avond in gesprekken met architecten over ontmoeting, duurzaamheid en maatschappelijke betekenis.

Negen kanshebbers in drie rondes

Na de opening volgden drie rondes waarin de negen genomineerde projecten uitgebreid werden bejubeld door de jury.

• Bij IJshal De Vliet in Leiden (Slangen+Koenis Architecten) viel de ruimtelijke gelaagdheid op. Jurylid Renske van de Stoep: ‘Eindelijk een gebouw waar we mogen rennen in de gang. De 200-meterbaan ligt als een kroon op het gebouw, en strategisch geplaatste ramen trekken licht en uitzicht naar binnen.’
• Het gerenoveerde Gorlaeus Collegezalen-gebouw – bijgenaamd De Schotel – van de Universiteit Leiden (Civic Architects) kwam in beeld als een voorbeeld van openheid maken uit geslotenheid. ‘Jullie hebben het helemaal omgekeerd,’ zei Bart Akkerhuis. Van der Straaten moedigde bezoekers aan: ‘Ga vooral bekijken wat het is. Je kunt er op werkdagen naar binnen lopen.’
• Ook de transformatie van het Herta Mohr-gebouw in Leiden (De Zwarte Hond) maakte indruk. ‘Door een centraal volume te verwijderen ontstond een spectaculair atrium en een licht, uitnodigend onderwijsgebouw,’ aldus de jury.
• De woningbouwprojecten lieten een andere kant van architectuur zien. Jurylid Annemarie Jol sprak haar waardering uit voor de manier waarop het woningbouwproject Sumatrahof (Zijdekwartier Architecten) ontmoetingen op verschillende schaalniveaus vanzelfsprekend maakt.
• In de regio sprongen Kantoor vol Afval in Katwijk (PTSA Architecten) en Rijnwater in Lisse (Ontwerpburo Veldhoven) eruit als voorbeelden van circulair hergebruik. ‘Kantoor vol Afval is een laboratorium van circulariteit,’ zei jurylid Dirk van Peijpe. ‘Veertig procent minder energieverbruik, zeventig procent materiaalhergebruik – dat is indrukwekkend.’
• Ook de Cantilever Villa in Noordwijk (Donald Osborne Architecture) toonde volgens de jury vakmanschap en precisie. Het project werd geprezen om zijn elegante balans tussen constructieve uitdaging en landschappelijke inpassing.

De publieksprijs: verbinding in Sassenheim

Gedeputeerde Anne Koning maakte aan het einde van de avond de publieksprijs bekend. Het Multifunctioneel Centrum (PSG) Het Venster in Sassenheim (Van Schie Architecten) kreeg de meeste publieksstemmen. ‘Het is een gebouw dat verbindt,’ vatte jurylid Dirk van Peijpe eerder samen. ‘Het opent zich naar de gemeenschap, met een royale centrale hal waar ontmoeting centraal staat.’ ‘In deze tijd is verbinding zo belangrijk. En mooi om te horen over de plekken van de lichtkoepels die de belangrijke ruimtes aanlichten,’ vulde Koning later aan.

De tweede plaats bij de publieksprijs was voor Rijnwater in Lisse (Ontwerpburo Veldhoven). ‘Het is een circulaire herbestemming van een voormalige drinkwaterberging tot vijf unieke appartementen,’ prees jurylid Annemarie Jol. ‘De jury heeft bijzonder veel lof voor het ondernemerschap van de “jongens in de polder” in het mogelijk maken van betaalbare woningen onder de NHG-grens.’

De juryprijs: precisie en poëzie in het bos

In zijn jurywoord plaatste Bart Akkerhuis de resultaten van deze editie in een bredere context. ‘Duurzaamheid is complex en kent tegenstrijdigheden,’ merkte hij op. ‘We zien veel aandacht voor ontmoeting, beleving, hergebruik en circulariteit, maar minder voor de relatie tussen gebouw en publieke ruimte.’ Optimisme overheerst: ‘De Leidse regio toont grote ontwerpkracht. Lokale ontwerpers werken met visie en betrokkenheid aan een duurzame, leefbare toekomst.’

De jury kende de juryprijs toe aan Villa te Meijendel in Wassenaar (Cepezed). Akkerhuis: ‘De villa is enorm slim ontworpen en in een bouwtijd van zes maanden als een bouwpakket in elkaar gezet, met minimale materiaalinzet en schitterende details. De route door het huis is een ontdekkingstocht, met telkens andere manieren om de omgeving, het licht en de ruimte te beleven.’

De jury prees daarnaast opnieuw de transformatie van het Herta Mohr-gebouw in Leiden (De Zwarte Hond) als voorbeeld van een minimale maar doeltreffende ingreep: ‘Door een centraal volume te verwijderen ontstond een spectaculair atrium en een open, licht en uitnodigend onderwijsgebouw. Bijzonder zijn de houten cassettes in de binnengevels, die zijn gemaakt uit gerecyclede houten plafonds.’

Eerbetoon en aftertalks

Naast de prijsuitreikingen was er ook aandacht voor de ontwerpers die al ruim tien jaar betrokken zijn bij RAP. Wethouder Terpstra eerde Nina Kleingeld en Tom van der Heiden voor hun betekenisvolle bijdragen en overhandigde aan de illustrator de eerste poster met de  illustraties van genomineerde projecten uit de periode 2015–2025.

De avond eindigde met een foto van winnaars, jury en genomineerden, gevolgd door een borrel waar onder begeleiding van flamencogitarist Nico Stapel Caraballo druk werd nagepraat over architectuur, stedenbouw en de keuze van de jury. ‘We vieren hier niet alleen gebouwen, maar vooral de omgeving die ze creëren,’ zei Hizir Cengiz met een glimlach. Een van de architecten vatte het gevoel kernachtig samen: ‘Bouwen doe je samen. Het is mooi om opdrachtgever, bouwer en ontwerper naast elkaar te zien staan.’

De tevreden Wassenaarse wethouder Wim Koetsier eindigde de avond met een geestige noot over de winnende villa in zijn dorp: “Het is echt typisch Wassenaar, ontzettend modern in een ontzettend conservatief dorp”, zei hij met een glimlach.

Fotografie: Nick Meines